Το ανθρώπινο σώμα είναι γεμάτο τρίχες, με εξαίρεση τις παλάμες και τα πέλματα, αλλά οι περισσότερες είναι τόσο λεπτές ώστε είναι πρακτικά αόρατες. Εκείνες όμως που απασχολούν περισσότερο τον κόσμο είναι όσες βρίσκονται στο κεφάλι, δηλαδή τα μαλλιά.

Όπως εξηγούν ειδικοί από την Ελληνική Δερματολογική & Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ), όλες οι τρίχες του σώματος (συμπεριλαμβανομένων των μαλλιών) αποτελούνται από μια πρωτεΐνη που λέγεται κερατίνη και παράγεται από τους θυλάκους των τριχών που βρίσκονται στην εξωτερική στιβάδα του δέρματος.

Καθώς οι θύλακες παράγουν νέα κύτταρα κερατίνης, τα παλαιά εξωθούνται από αυτούς και αναπτύσσονται οι τρίχες (στο κεφάλι ο ρυθμός της ανάπτυξης είναι περίπου 15 εκατοστά το έτος). Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τα μαλλιά και οι τρίχες που βλέπουμε στο σώμα μας είναι στην πραγματικότητα «αλυσίδες» νεκρών κερατινοκυττάρων.

Το κεφάλι του μέσου ενήλικα έχει 100.000 έως 150.000 τρίχες (μαλλιά) και χάνει έως 100 από αυτές την ημέρα. Επομένως, όταν ένα άτομο βλέπει μαλλιά στη χτένα ή τη βούρτσα του δεν χρειάζεται πάντοτε να ανησυχήσει.

Κάθε τρίχα έχει τον δικό της κύκλο ζωής, ο οποίος μπορεί να επηρεαστεί από την ηλικία, διάφορα νοσήματα και πολλούς άλλους παράγοντες. Αυτός ο κύκλος ζωής χωρίζεται σε τρεις φάσεις:

- Αναγενής: Διαρκεί 3-5 χρόνια και είναι η φάση της ανάπτυξης.

- Καταγενής: Διαρκεί περίπου 1-2 εβδομάδες και είναι η φάση της εξασθένησης και της «προετοιμασίας» της τρίχας για την πτώση της.

- Τελογενής: Διαρκεί περίπου 2-4 μήνες και είναι η φάση της πτώσης της τρίχας. Η ρίζα της (θύλακας) όμως εξακολουθεί να υπάρχει κι έτσι έπειτα από λίγο καιρό η τρίχα αναγεννάται. Η αναγέννηση μπορεί να γίνει έως 20 φορές αλλά δεν είναι συνεχόμενη.

Τι Είναι Η Αλωπεκία

Αλωπεκία σημαίνει απώλεια μαλλιών ή φαλάκρα, και μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε πολλούς διαφορετικές τύπους. Ενώ ο ανθρώπινος οργανισμός αποβάλλει φυσικά κάποιες τρίχες, οι οποίες αναπτύσσονται εκ νέου, η αλωπεκίαση θεωρείται κλινική ασθένεια. Πρακτικά, ο όρος «αλωπεκία» συνήθως αναφέρεται στην γυροειδή αλωπεκία και τις υποκατηγορίες της. Αν και σωματικά δεν είναι επιβλαβές, ως εκ τούτου η απώλεια μαλλιών μπορεί να προκαλέσει ανησυχία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, και είναι δύσκολο να συμβιβαστεί κανείς με αυτό. Υπάρχουν διάφοροι τύποι αλωπεκίας, το καθένα με ένα εύρος διαφορετικών χαρακτηριστικών και συμπτωμάτων, τα οποία περιγράφονται παρακάτω.

Η αλωπεκία είναι γενικός όρος που περιγράφει διάφορες μορφές τριχόπτωσης, από διάχυτη αραίωση μέχρι ολική απώλεια μαλλιών και (σε εξαιρετικά σπάνια περιπτώσεις) απώλεια τριχοφυΐας σε όλο το πρόσωπο και το σώμα.

Ο όρος «αλωπεκία» συχνά χρησιμοποιείται ως η συντομευμένη ονομασία της γυροειδούς αλωπεκίας (alopecia areata), μιας αυτοάνοσης πάθησης στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα τριχοθυλάκια. Πρόκειται για μια από τις συνηθέστερες μορφές αλωπεκίας, παρόλο που υπάρχουν διάφορα είδη, κάθε ένα με διαφορετικά χαρακτηριστικά και συμπτώματα. 

Οι αλλαγές στην εικόνα των μαλλιών, περιλαμβανομένων της αραίωσης ή της τριχόπτωσης, μπορεί επίσης να υποδεικνύουν την ύπαρξη κάποιας προϋπάρχουσας πάθησης που χρήζει προσοχής. Είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε κάποιο γιατρό ή έναν εξειδικευμένο δερματολόγο, εάν παρατηρήσετε αλλαγές στην πυκνότητα ή την κατάσταση των μαλλιών σας.

Αλωπεκία σημαίνει απώλεια μαλλιών ή φαλάκρα, και μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε πολλούς διαφορετικές τύπους. Ενώ ο ανθρώπινος οργανισμός αποβάλλει φυσικά κάποιες τρίχες, οι οποίες αναπτύσσονται εκ νέου, η αλωπεκίαση θεωρείται κλινική ασθένεια. Πρακτικά, ο όρος «αλωπεκία» συνήθως αναφέρεται στην γυροειδή αλωπεκία και τις υποκατηγορίες της. Αν και σωματικά δεν είναι επιβλαβές, ως εκ τούτου η απώλεια μαλλιών μπορεί να προκαλέσει ανησυχία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, και είναι δύσκολο να συμβιβαστεί κανείς με αυτό. Υπάρχουν διάφοροι τύποι αλωπεκίας, το καθένα με ένα εύρος διαφορετικών χαρακτηριστικών και συμπτωμάτων, τα οποία περιγράφονται παρακάτω.

Η αλωπεκία είναι γενικός όρος που περιγράφει διάφορες μορφές τριχόπτωσης, από διάχυτη αραίωση μέχρι ολική απώλεια μαλλιών και (σε εξαιρετικά σπάνια περιπτώσεις) απώλεια τριχοφυΐας σε όλο το πρόσωπο και το σώμα.

Ο όρος «αλωπεκία» συχνά χρησιμοποιείται ως η συντομευμένη ονομασία της γυροειδούς αλωπεκίας (alopecia areata), μιας αυτοάνοσης πάθησης στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα τριχοθυλάκια. Πρόκειται για μια από τις συνηθέστερες μορφές αλωπεκίας, παρόλο που υπάρχουν διάφορα είδη, κάθε ένα με διαφορετικά χαρακτηριστικά και συμπτώματα. 

Οι αλλαγές στην εικόνα των μαλλιών, περιλαμβανομένων της αραίωσης ή της τριχόπτωσης, μπορεί επίσης να υποδεικνύουν την ύπαρξη κάποιας προϋπάρχουσας πάθησης που χρήζει προσοχής. Είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε κάποιο γιατρό ή έναν εξειδικευμένο δερματολόγο, εάν παρατηρήσετε αλλαγές στην πυκνότητα ή την κατάσταση των μαλλιών σας

Ανά πάση στιγμή, το σχεδόν 90% των μαλλιών μας βρίσκονται στη φάση της ανάπτυξης, αλλά καθώς μεγαλώνουμε ο ρυθμός ανάπτυξής τους επιβραδύνεται. Επιπλέον, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους μπορεί να παρατηρηθεί αλωπεκία, δηλαδή τριχόπτωση, που άλλοτε είναι φυσιολογική και άλλοτε παθολογική.

Στην πραγματικότητα, η αλωπεκία μπορεί να είναι:

- Ακούσια. Είναι μια φυσιολογική κατάσταση κατά την οποία τα μαλλιά αραιώνουν σταδιακά με το πέρασμα του χρόνου, επειδή μπαίνουν στην τελογενή φάση περισσότεροι θύλακοι. Επιπλέον, τα μαλλιά που απομένουν είναι πιο κοντά και λίγα.

- Ανδρογενετική. Η κοινώς αποκαλούμενη φαλάκρα. Έχει γενετική βάση και μπορεί να εκδηλωθεί σε άνδρες και γυναίκες. Οι άνδρες που πάσχουν από ανδρογενετική αλωπεκία μπορεί να αρχίσουν να παρουσιάζουν τριχόπτωση από τα 20 τους χρόνια ή ακόμα και από την εφηβεία. Χαρακτηρίζεται από υποχώρηση της γραμμής των μαλλιών και σταδιακή απώλειά τους από την κορυφή του κεφαλιού και τους κροτάφους. Αντιθέτως, οι γυναίκες που πάσχουν από αυτή δεν εκδηλώνουν εμφανή αραίωση του τριχωτού της κεφαλής πριν από τα 40 τους χρόνια (οι περισσότερες την εμφανίζουν μετά την εμμηνόπαυση), ενώ η αραίωση αφορά ολόκληρο το κεφάλι με έμφαση στην κορυφή. Υπολογίζεται ότι περίπου ένας στους δύο άνδρες και μία στις τέσσερις γυναίκες έχουν ανδρογενετική αλωπεκία.

- Γυροειδής. Έχει κληρονομική προδιάθεση, ειδικά σε άτομα με αυτοανοσίες. Η γυροειδής αλωπεκία συνήθως αρχίζει ξαφνικά, με δημιουργία άτριχων τμημάτων μεγέθους λίγων εκατοστών (συνήθως 1-5 εκ.) διάσπαρτα στο κεφάλι και μερικές φορές στο σώμα. Μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη απώλεια του τριχωτού του σώματος. Η κατάσταση αυτή λέγεται ολική αλωπεκία (alopecia totalis) και το άτομο χάνει ακόμα και τα βλέφαρα και τα φρύδια του. Ωστόσο, στο σχεδόν 90% των περιπτώσεων, η τριχοφυΐα επιστρέφει έπειτα από λίγα χρόνια.

- Διάχυτη. Είναι η παροδική λέπτυνση και αραίωση των μαλλιών που οφείλεται σε αλλαγές στον κύκλο ανάπτυξης της τρίχας. Ουσιαστικά εκδηλώνεται επειδή μεγάλος αριθμός μαλλιών μπαίνουν ταυτοχρόνως στην τελογενή φάση της ανάπτυξής τους. Η διάχυτη αλωπεκία συνήθως εκδηλώνεται εξαιτίας παραγόντων που δημιουργούν έντονο στρες στον οργανισμό, όπως η έλλειψη σιδήρου, ο υποθυρεοειδισμός, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, οι ακραίες ολιγοθερμιδικές δίαιτες, μια εγκυμοσύνη (συνήθως η αλωπεκία εκδηλώνεται 2-4 μήνες μετά τον τοκετό), οι μεγάλες εγχειρήσεις (η αλωπεκία συνήθως εκδηλώνεται 2-3 μήνες αργότερα) κ.λπ. Μπορεί επίσης να σχετίζεται με τη λήψη ορισμένων φαρμάκων, όπως τα αντισυλληπτικά, τα χάπια για τον θυρεοειδή και τα φάρμακα για τον καρκίνο. Η αραίωση των μαλλιών συνήθως συμβαίνει μέσα σε ένα εξάμηνο από τέτοιου είδους γεγονότα. Όπως προαναφέρθηκε, η διάχυτη αλωπεκία είναι παροδική (συνήθως διαρκεί περίπου έξι μήνες), αλλά τα μαλλιά μπορεί να παραμείνουν πιο λεπτά απ’ ό,τι πριν την εκδήλωσή της.

- Ουλωτική. Οφείλεται στην καταστροφή του θύλακα της τρίχας και στη δημιουργία ουλής, που προκαλείται από διάφορες φλεγμονώδεις παθήσεις του δέρματος (π.χ. κυτταρίτιδα, θυλακίτιδα, ακμή, δερματοφυτίες) και άλλες δερματοπάθειες (π.χ. μερικές μορφές ερυθηματώδους λύκου, ομαλός λειχήνας, ιχθύαση, σαρκοείδωση). Σε τέτοια περίπτωση η ουλωτική αλωπεκία χαρακτηρίζεται ως πρωτοπαθής και είναι ενδογενής, δηλαδή έχει εσωτερικά αίτια. Μπορεί όμως και να είναι και δευτεροπαθής, δηλαδή να έχει εξωτερικά αίτια, όπως π.χ. εγκαύματα, ένας τραυματισμός ή ένα νεόπλασμα (π.χ. βασικοκυτταρικό ή ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα). Οι ουλωτικές αλωπεκίες οδηγούν σε μόνιμη απώλεια των μαλλιών, διότι η ουλή είναι νεκρωμένος ιστός και επομένως η ανάπτυξή της καταστρέφει την ικανότητα αναγέννησης της τρίχας.

Πρώιμες Ενδείξεις Αλωπεκίας

Οποιαδήποτε αλλαγή στα μαλλιά θα μπορούσε να αποτελέσει μια πρώτη ένδειξη αλωπεκίας. Πρέπει να δείξετε προσοχή σε συγκεκριμένα σημάδια όπως:

• Οι τρίχες σπάνε πιο εύκολα, κάτι που υποδεικνύει ότι οι νέες τρίχες που αναπτύσσονται είναι αδύναμες 
• Έχετε την εντύπωση ότι χάνετε περισσότερες τρίχες απ’ ότι στο παρελθόν
• Βρίσκετε τούφες μαλλιών στο μαξιλάρι σας όταν ξυπνάτε
• Πέφτουν τούφες μαλλιών όταν λούζετε τα μαλλιά σας
• Έχει δημιουργηθεί μια «απογυμνωμένη» περιοχή στο τριχωτό της κεφαλής σας
• Παρατηρείτε αλλαγές στα νύχια των χεριών ή των ποδιών σας (π.χ. μικρές αυλακώσεις, λεπτές λευκές γραμμές ή εύθραυστα νύχια)1.

Τι Εικόνα Παρουσιάζει Η Προχωρημένη Αλωπεκία;

Καθώς η αλωπεκία προχωρά, η τριχόπτωση μπορεί να γίνεται όλο και πιο εμφανής και να επεκτείνεται σε όλη την επιφάνεια του τριχωτού της κεφαλής (ενίοτε και στο σώμα):

• Πολλές αποψιλωμένες επιφάνειες σε όλη την επιφάνεια του τριχωτού
• Απώλεια τριχών από τα γένια ή αποψιλωμένες επιφάνειες στα γένια 
• Απόπτωση τριχών σε άλλα μέρη του σώματος (π.χ. βλεφαρίδες, χέρια, πόδια)
• Έντονη αραίωση ή πλήρης απώλεια μαλλιών σε όλο τριχωτό

Διάγνωση Αλωπεκίας

Η διάγνωση της αλωπεκίας οποιουδήποτε είδους γίνεται από γιατρό ή εξειδικευμένο δερματολόγο με φυσική εξέταση και λήψη του ιστορικού του ασθενούς (καθώς και του οικογενειακού ιστορικού του).

Η διαγνωστική διαδικασία ενδέχεται να περιλαμβάνει εξέταση τριχών και εξετάσεις αίματος.

Σε Τι Διαφέρει Η Αλωπεκία Από Τις Άλλες Μορφές Τριχόπτωσης;

Παρόλο που η απώλεια μιας μικρής ποσότητας τριχών (περίπου 100 τρίχες την ημέρα) είναι φυσιολογική και αναπληρώνεται, η αλωπεκία θεωρείται ιατρική πάθηση. Διαφέρει από τη συνηθέστερη μορφή τριχόπτωσης, την ανδρική ή γυναικεία ανδρογενετική αλωπεκία, τη γνωστή σε όλους φαλάκρα.

Στους άντρες, η ανδρογενετική αλωπεκία εκδηλώνεται με την υποχώρηση της τριχοφυΐας στη μετωπιαία γραμμή και στη συνέχεια την αραίωση των μαλλιών στην κορυφή του κεφαλιού και τους κροτάφους. Η γυροειδής αλωπεκία διαφέρει στον τρόπο εκδήλωσης, καθώς δημιουργεί αποψιλωτικές επιφάνειες στο τριχωτό της κεφαλής και όχι ομοιόμορφη αραίωση κατά μήκος της μετωπιαίας γραμμής.

Οι αποψιλωμένες περιοχές έχουν συνήθως το μέγεθος ενός μεγάλου νομίσματος, εμφανίζονται στο τριχωτό με διαφορετική συχνότητα και σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, σε αντίθεση με την ανδρογενετική αλωπεκία που είναι συνηθέστερη σε άντρες μεγαλύτερης ηλικίας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις γυροειδούς αλωπεκίας, τα μαλλιά ξαναφυτρώνουν κανονικά με την πάροδο του χρόνου. Στην περίπτωση όμως της ανδρικής ή γυναικείας ανδρογενετικής αλωπεκίας, τα μαλλιά δεν ξαναφυτρώνουν με φυσικό τρόπο.